W niniejszej publikacji jako narzędzie prezentacji danych statystycznych wykorzystano skoroszyt MS Excel, który zawiera informacje w postaci liczb bezwzględnych (absolutnych) i względnych (wskaźników).
Statystyka najczęściej i najpowszechniej wykorzystuje liczby do opisu badanych zbiorowości lub zjawisk. Opis może mieć na celu przedstawienie liczebności (wielkości), struktury bądź też dynamiki zbiorowości lub zjawisk.
Do zbiorczych charakterystyk liczbowych zbiorowości statystycznej należą wskaźniki.
Wskaźnik to iloraz dwóch wielkości odpowiadających częściom składowym danej zbiorowości lub reprezentujących cechy dwóch różnych zbiorowości, lub dotyczących tej samej zbiorowości, ale w różnych okresach lub momentach.
Rozróżniamy trzy najważniejsze rodzaje wskaźników:
- wskaźniki struktury,
- wskaźniki natężenia,
- wskaźniki dynamiki.
Wskaźniki struktury zwane także liczbami strukturalnymi określają stosunek pewnej wielkości dotyczącej części zbiorowości statystycznej do tejże wielkości dotyczącej całej zbiorowości.
Wskaźnik lub miarę natężenia określa stosunek wielkości charakteryzujących dwie różne zbiorowości bądź zjawiska statystyczne powiązane ze sobą w pewien przyczynowy lub logiczny sposób.
Wskaźniki dynamiki wyrażają stosunek między liczbami charakteryzującymi pewną wielkość w dwóch różnych okresach lub momentach czasu. Służą do badania szeregów dynamicznych, a więc zmian, które zachodzą w zbiorowościach statystycznych w ciągu pewnego czasu.
Istnieją dwie podstawowe miary dynamiki zbiorowości statystycznej: przyrost absolutny i przyrost względny.
Przyrost absolutny to różnica między wartościami zmiennej w następujących po sobie okresach (np. w następujących po sobie latach, miesiącach lub dniach).
Przyrost względny to stosunek przyrostu absolutnego do wartości zmiennej z poprzedniego okresu. Jeśli ten przyrost względny pomnożymy przez 100, to otrzymamy przyrost procentowy.
Przyrost absolutny i przyrost względny mogą przybierać wartości dodatnie, ujemne, względnie mogą być równe zero.
Najczęściej stosowaną miarą dynamiki są indeksy. Indeksem jest stosunek wartości zmiennej z różnych okresów do wartości tej samej zmiennej z oznaczonego okresu porównawczego.
Liczby względne obliczono z reguły na podstawie danych bezwzględnych wyrażonych z większą dokładnością niż podano w arkuszach.
Przy przeliczaniu na 1 mieszkańca (1000 ludności itp.) danych według stanu w końcu roku (np. pracujący, księgozbiór bibliotek publicznych) przyjęto liczbę ludności według stanu w dniu 31 grudnia, a przy przeliczaniu danych charakteryzujących wielkość zjawiska w ciągu roku (np. ruch naturalny ludności, mieszkania oddane do użytkowania) – według stanu w dniu 30 czerwca.
Zastosowanie automatycznych zaokrągleń w niektórych przypadkach mogło spowodować drobne rozbieżności w sumowaniu danych na wyższych poziomach agregacji.
Metody obliczania wskaźników zamieszczonych w publikacji.